سقف‌ها از جمله مهم‌ترین و قابل‌توجه‌ترین عناصر تشکیل‌دهنده سازه هستند که اگر درست و اصولی اجرا نشوند، سقف فرومی‌ریزند و سازه را نابود می‌کنند.
برای جلوگیری از بروز این حادثه، باید سقف‌ها را مقاوم و کاملاً محکم بنا کرد تا در روند ساختمان‌سازی خللی ایجاد نشود. این کار نیازمند اجرای درست جک‌های سقفی است که نقش آن‌ها این است که به‌عنوان یک‌پایه عمل کرده و سقف را تا زمان خشک‌شدن بتن، حفظ کنند.
در این مقاله به چگونگی اجرای جک‌های سقفی و فاصله استاندارد جک‌ها از همدیگر پرداخته خواهد شد. ابتدا مختصراً به معرفی جک‌های سقفی و کارایی آن‌ها در سازه در هنگام ساخت‌وساز خواهیم پرداخت.
معرفی ویژگی‌های جک‌های زیر سقف و کاربرد آن‌ها
جک سقفی ابزاری است که برای اجرای سقف‌های سازه کمک‌کننده است. جک سقفی موقتاً زیر سقف نصب شده تا سبب استحکام آن شود و مانع از فروریختن سقف شود. زمانی جک‌ها را بر می‌دارند که بتن سقف، سفت شده باشد.
جک سقفی لوله‌ای شکل است و جنس آن فولادی است. 3 جز تشکیل دهنده جک سقفی رزوه، نری و مادگی است که به قسمت پایینی جک، مادگی و به قسمت بالایی جک، نری گفته می‌شود. روی بدنه جک سوراخ‌هایی برای تنظیم ارتفاع جک وجود دارد. در اجرای سقف تا حداکثر ارتفاع 4 متر، جک‌ها نسبت به داربست‌ها ارجحیت دارند؛ زیرا ارتفاع آن‌ها قابل تنظیم است. همچنین اجرای جک ساختمانی از نظر اقتصادی به صرفه‌تر خواهد بود.
جک‌ها در سه مدل ساده، صلیبی و عراقی تولید می‌شوند. ظرفیت باری که جک‌های سقفی دارند، 1.5 تن است و تا ارتفاع 4 متری می‌توان جک سقفی را اجرا کرد.
بار سقف باید به یک اندازه در طول سقف پخش شود. برای این کار باید فاصله بین جک‌های سقفی کار شده در سازه استاندارد باشد. مشخص‌کردن میزان این فاصله به عوامل بسیاری بستگی دارد از جمله نوع سقف، نوع جک سقفی به‌کاررفته، ارتفاع سقف و نیرویی که سقف وارد می‌کند که در ادامه مطلب مفصل بررسی خواهد شد.
فاصله استاندارد جک‌های سقفی چقدر است؟
جک سقفی را برای تثبیت سقف و جلوگیری از ریزش آن به کار می‌گیرند؛ اما نکته حائز اهمیت این است که اگر ارتفاع سقف بیش از 5.5 متر باشد، استفاده از جک سقفی اشتباه است و بهتر است که از داربست‌های مدولار به جای جک سقفی برای حفظ سقف در سازه به کار گرفته شود.
در حالت معمول و استاندارد فاصله بین جک‌های سقفی از همدیگر در سازه حدوداً 80 سانتی‌متر تا 1 متر باید باشد. کم‌ترین فاصله‌ای که جک‌های سقفی می‌توانند از یکدیگر داشته‌باشند، 50 سانتی‌متر است. در صورتی که لازم باشد فاصله جک‌ها کمتر از این عدد باشد، به جای جک باید از داربست جهت اجرای کفراژ استفاده کرد.
توجه به فاصله استاندارد بین جک‌های به کار برده شده برای سقف، در سقف‌هایی که عریض‌وطویل هستند مهم‌تر است. اگر دهانه سقف‌ها بیشتر از 5 متر، طول دال‌ها بالاتر از 1.5 متر و عرض تیرها بزرگ‌تر از 2.5 متر باشد، در نظر گرفتن این فاصله حائز اهمیت است.
3 فاکتور مهم برای برای تعیین فاصله دقیق و استاندارد جک‌های سقفی از یکدیگر
ارتفاع سقف ساختمان
اولین عاملی که باید به آن دقت کرد ارتفاع سقف است. هر چقدر ارتفاع سقف بالاتر باشد، فاصله بین جک‌ها سقفی کمتر است. طول جک‌های سقفی استاندارد بین 3 متر تا 4.5 متر است. فاکتورهای بعدی که تعیین کننده در این فاصله هستند، نوع بتن و روش اجرای بتن ریزی هستند.
وزن سقف سازه
مورد بسیار مهم بعدی، وزن سقف است. وزن سقف اگر بیشتر از 1.5 تن باشد، نیازمند فاصله کمتر جک‌های سقفی از هم است تا سقف شکم ندهد و ریزش نکند. برای اجرای سقف با وزن کمتر می‌توان جک ها را تا حداکثر فاصله یک متر از یکدیگر نصب و اجرا کرد.
استحکام زمین اتکای جک
فاکتور دیگری که در استحکام جک‌ها و فاصله آن‌ها مهم است، جنس سطحی است که جک روی آن قرار می‌گیرد که این سطح بتن یا خاک است. سطح اتکای جک باید تراز باشد و روی خاک سست نصب و اجرا نشود.
کیفیت جک‌های زیر سقف
آخرین عاملی که موثر در فاصله بین جک‌ها است، کیفیت جک‌های سقفی به کار رفته است. بهترین مواد اولیه برای تولید جک ساختمانی لوله فولادی سپاهان با ضخامت 2.5 میلیمتر است. همچنین استفاده از رزوه و مهره مرغوب در کیفیت جک تاثیر گذار است.
زمان مناسب برای برداشتن جک‌های ساختمانی
همان‌طور که گفته شد، جک‌های سقفی تا پایان مرحله بتن‌ریزی باید نصب باشند و پس از خشک‌شدن بتن اقدام به برداشتن آن‌ها کرد. برای اینکه زمان تقریبی برداشتن جک‌ها تعیین شود، باید به یک سری نکات دقت داشت که این نکات عبارت هستند از:
- به طور میانگین زمان موردنیاز برای جداسازی جک‌های سقفی حداقل 10 روز و حداکثر 30 روز خواهد بود.
- زمانی که دمای هوا بالا باشد، جک‌های سقفی را سریع‌تر می‌توان جدا کرد؛ زیرا بتن در هوای گرم سریع‌تر خشک و سفت می‌شود.
- برداشتن جک‌های سقفی نیازمند صبر و حوصله است. اگر در زمان برداشتن جک‌ها شتاب‌زده عمل شود، مشکل‌ساز خواهد بود.
- برای اینکه جک‌ها برداشته شود، باید از میانه دهانه شروع به این کار کنید و در جهت تکیه‌گاه‌های سقف پیش بروید.
- هنگامی که قالب‌بندی دوطبقه متوالی به هم مرتبط باشد، هنگامی که بتن طبقه بالاتر سفت شد، می‌توان جک‌ها را برداشت. درصورتی‌که این اتفاق زودتر رخ دهد، سقف فرومی‌ریزد.
- بهتر است زمانی که جک‌های سقفی جای‌گذاری می‌شوند، در دوطبقه پشت‌سرهم و هم راستا باشند.
کلام پایانی
جک‌های سقفی ابزارهایی شناخته شده، بااهمیت و پرکاربرد در صنعت ساخت‌وساز هستند که برای افزایش استحکام سقف و جلوگیری از فروریختن و ریزش آن تا زمانی که بتن سقف خشک شود، به کار می‌روند.
به‌کارگیری انواع مختلف تجهیزات ساختمانی در این امر کمک می‌کند. برای نصب جک‌های سقفی باید به یک سری نکات توجه کرد که یکی از این موارد فاصله استاندارد بین جک‌هایی است که در سازه به کار می‌روند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، فاصله استاندارد بین جک‌های سقفی معمولاً بین 80 سانتی‌متر تا 1 متر است. در این مقاله به این موضوع به تفضیل پرداخته شد و عواملی که در میزان این فاصله تاثیرگذار هستند نیز بیان شد. باتوجه‌به نکات و موارد گفته شده و توجه به آن‌ها در هنگام اجرای سقف سازه، سقف سازه محکم و مقاوم خواهد بود و فرونمی‌ریزد.
